Patron

Marian Falski (pseudonim Rafał Praski) urodził się 7 grudnia 1881 roku w miejscowości Nacz koło Nowogródka. Pochodził z drobnoszlacheckiej rodziny. Uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Mińsku, na Białorusi. Studia podjął na Uniwersytecie Warszawskim – w Instytucie Politechnicznym uzyskując stopień inżyniera. W 1905 roku został osadzony w Cytadeli za spiskowanie przeciwko caratowi i wydalony z granic Rosji. Przebywał we Włoszech, Francji i Szwajcarii.

W 1907 roku wyjechał do Krakowa, gdzie początkowo pracował jako nauczyciel domowy. Następnie został asystentem prof. Władysława Heinricha na Uniwersytecie Jagiellońskim. Rozpoczął wówczas poszukiwania nowej koncepcji elementarza. Efektem stał się wydany w 1910 roku elementarz pt. “Nauka czytania i pisania”. Praca ta była przejawem postępu metodycznego w nauce czytania i pisania. Połączono w niej elementy metody tradycyjnej literowo – głoskowej z elementami metody syntetycznej odkrytej przez Falskiego będącą wynikiem spostrzeżeń, że czytający zwraca uwagę na początek i koniec wyrazu, dopiero później zauważa części środkowe oraz wyróżniające się. W dwa lata później wydał podręcznik “Pierwsza czytanka dla dzieci o Janku, Ali i Zosi”.

W tym czasie Falski wstąpił w związek małżeński ze studentką matematyki w Zurychu Ireną Reginą Oxner, córką właściciela majątku ziemskiego w Kuźnicy Grabowskiej. Wybuch I wojny zastał Falskich w Zakopanem. Wyjechali do Wiednia i dopiero latem 1915 roku wrócili do Krakowa.
Początkiem kariery naukowej Falskiego stało się obronienie przezeń rozprawy doktorskiej w 1917 roku na temat psychologii czytania. Wkrótce otrzymał także stypendium, które odbył w Genewie, a następnie w Wiedniu i Lipsku. Pod koniec 1918 roku przeprowadził się do Warszawy. 1 stycznia 1919 roku rozpoczął pracę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Bardzo aktywnie brał udział w przygotowaniach do tzw. Sejmu Nauczycielskiego, który miał miejsce w Warszawie w dniach 14 – 17 kwietnia 1919 roku. Było to chyba największe wydarzenie w całej historii polskiej oświaty. W okresie tym był zwolennikiem siedmioklasowej szkoły powszechnej, szkoły średniej o zróżnicowanym poziomie nauczania. Szczegółowe dane o szkolnictwie II Rzeczypospolitej zawarł w książce wydanej w 1927 roku pt. “Szkoły powszechne Rzeczypospolitej Polskiej w roku szkolnym 1925/26”. Był zdecydowanym przeciwnikiem tzw. reformy jędrzejewiczowskiej krytykując utrudniony dostęp młodzieży biednej do szkolnictwa średniego i wyższego. Jedną z najważniejszych prac profesora była książka pt. “Środowisko społeczne młodzieży a jej wykształcenie.”

Lata okupacji niemieckiej przeżyli Falscy w Warszawie. Od 1946 roku pracował w Biurze Badań i Statystyki, w Wydziale Statystycznym. Jednocześnie działał w ruchu oporu. Sporządzał fałszywe metryki, kennkarty, uprzedzał denuncjowanych o niebezpieczeństwie. W 1950 roku rozpoczął prace archiwalne nad rozwojem szkolnictwa w okresie międzywojennym. Od 1954 r. objął profesurę w Polskiej Akademii Nauk. W 1956 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Od 1958 roku został kierownikiem Pracowni Ustroju i Organizacji Oświaty Polskiej Akademii Nauk. Przez cały czas Falski żywo interesował się problemami oświaty polskiej. Szczególnie ostro skrytykował “Raport o stanie oświaty z 1973 roku”.

Zmarł 8 października 1974 roku w Warszawie, w wieku 93 lat. Był również autorem takich prac, jak: ”Atlas szkolnictwa średniego ogólnokształcącego” (1932 r.), “Walczmy o szkołę” (1936 r.), “Dydaktyka nauki czytania i pisania” (1936 r.), ” Aktualne zagadnienia ustrojowo – organizacyjne szkolnictwa polskiego” (1957 r.), “Reforma nauczania w kl. I – IV'” (1963 r.)

Skip to content